TARİHÇE

Dünya’da
Biyofizik ilk kez 1892’de Karl Pearson tarafından The Grammar of Science’da kullanılmıştır. Wilhelm Röntgen’in X ışınlarını 1895 yılında keşfinden sonra, bu tıbbi uygulama ile radyolojik tanının temel taşları atılmış; yapının fiziksel yönlerinin, proteinlerin ve diğer büyük moleküllerin üç boyutlu yapısının aydınlatılmasının temel ilkelerini oluşturmuştur. 1910 yılındaysa Amerikalı eğitimci Abraham Flexner, Berlin Okulunda Carl Ludwig ve ekibinden etkilenerek ABD ve Kanada’daki tıp eğitimi hakkında bir rapor yazmış ve bu raporun 1930 yılında tıp fakülteleri için reform niteliğinde bir ses getirmesiyle biyofizik “bilimsel tıp” eğitim kriteri olarak kabul edilmiştir. 1920’lerin başlarında, Alman üniversitelerinde organizmalar üzerinde radyasyon etkilerini araştırmak için Biyofizik Enstitüleri kurulmuştur. Biyofiziğin öncülerinden olan Archibald Vivian Hill, kasta ısı açığa çıkışı üzerine yaptığı deneyler ve ulaştığı sonuçlardan dolayı 1921’de Nobel Tıp ödülü ile ödüllendirilmiştir. 1944 yılında Otto Glasser, X ışınlarına maruz kalmayı ölçmek için Dozimetreyi geliştirmiş ve bunu Medical Biophysics başlıklı kitabında yayınlamıştır. Amerikan biyofiziğinin babası olarak kabul edilen K.S. Cole ise biyofiziği şu şekilde tanımlamıştır: ” Biyofizik, ilginç olan her şeyi içerir, ilginç olmayan her şeyi de kapsamı dışında tutar” (Zhou, 2011).

20. yüzyılın ilk yarısında ise biyofizik alanına öncelikle Alman bilim adamları hâkim olmuştur. Elektromanyetik alanlar ve ışık üzerinde çalışmışlar ve çoğunlukla radyasyonun canlılar üzerindeki etkilerini incelemekle ilgilenmişlerdir. Biyofiziğin popülaritesi, Avusturyalı fizikçi Erwin Schrödinger’in ‘’Yaşam Nedir?’’ adlı kitabının yayınlanmasıyla hızla yükselmiştir (Bischof, 1995).Rosalind Franklin’in X-ışını kristalografi araştırması 1953’te DNA’nın çift sarmal yapısının keşfedilmesinde önemli bir role sahip olmuştur. Biyofiziğin bilimsel bir disiplin olarak ortaya çıkmasında özellikle, deoksiribonükleik asidin (DNA) moleküler yapısının çözümlenmesi ve proteinlerin kesin olarak ayrıntılı yapısının ortaya konması çok önemli bir rol oynamıştır. Watson ve Crick’e bu başarılı çalışmalarından dolayı 1962 yılında Nobel Ödülü verilmiştir.

20. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, biyofizik programları diğer ülkelerde de popülerlik kazanarak hızla yayılmıştır.1950-1970 yılları arasında, biyofizik araştırmalarında hiç olmadığı kadar büyük bir patlama gerçekleşmiştir. Dünyada biyofiziğin bir disiplin olarak tanınmasında Prof. A.V. Hill’in 1956 yılında Science dergisinde yayınladığı “Why Biophysics?” isimli makalesi önemli bir rol oynamıştır (Hill, 1956).Bu makalede biyolojik sistemlerin nicel ve fiziksel terimlerle açıklanması ihtiyacından bahsedilmektedir. John Hopkins Üniversitesindeki araştırmacıların öncülüğünde, 1957 yılında Amerikan Biyofizik Derneği kurulmuştur.

1961 yılında Stockholm da ‘’International Biophysics Congress’’ düzenlenmiştir. Yaşam için temel iki protein olan; miyoglobini ve hemoglobini analiz etmek için X ışınları kullanılmış ve bunların kandaki gazların taşınmasında görev aldığı keşfedilmiştir. Hem-içeren proteinlerle ilgili çalışmaları nedeni ile Max Perutz ve John Kendrew 1962 yılında Nobel Kimya Ödülünü almaya layık görülmüştür. Bu çalışmanın önemi, modern araştırmanın aktif ve verimli bir konusu olan enzimlerin ve diğer proteinlerin etki mekanizmasının anlaşılması için bir temel oluşturmasıdır. Yirminci yüzyılın ikinci yarısında biyofiziğin biyomedikal disiplinler içinde önemi giderek artmaya başlamıştır. Georg von Bekesy işitmenin mekanizması konusunda deney ve yorumları ile 1961’de, biri fizikçi diğeri hekim kökenli olan iki biyofizikçi Erwin Neher ve Bert Sakmann geliştirdikleri yöntemle tek bir iyon kanalından geçen akımı kaydetmeleri nedeniyle 1976’ da, Allan M. Cormack ve Godfrey N. Hounsfield bilgisayarlı tomografiyi geliştirdikleri için 1979’da, Paul Lauterbur ve Peter Mansfield manyetik rezonans görüntüleme tekniğini geliştirdikleri için 2003 de Nobel Tıp ödülünü almaya hak kazanmışlardır.

Biyofizik derneklerinin katılımı ile 1984 yılında European Biophysical Societies’ Association (EBSA) kurulmuştur. Türk Biyofizik Derneğinin de üyesi olduğu EBSA biyofizikçilerin dünya çapında temsil edildiği” The International Union for Pure and Applied Biophysics’’ (IUPAB) derneğinin bir üyesidir.

Kaynak :Albeniz,I. (2022).Tıp Dallarındaki Gelişmelerin Tarihi.(s.49-59),İstanbul: Betim Kitaplığı.

Türkiye’de

Türkiye’de Biyofizik, 1970 li yıllarda İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesinde  Prof. Dr. Engin Bermek, İstanbul Üniversitesi – Çerrahpaşa Tıp Fakültesinde   Prof. Dr. Meliha Terzioğlu, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinde  Prof. Dr. Ziya Güner, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesinde Prof. Dr. Erol Başar’ın öncül girişimleri ile adını duyurmaya başlamıştır. Yüksek Öğretim Kurulu’nun 1980’li yılların başlarında Tıp’ta biyofiziği önce zorunlu dersler arasında sayması, sonra Anabilim Dalı’na dönüştürmesi ile Türkiye geneline yayılmıştır.

Biyofizik Derneği 1987 yılında Prof. Dr. Engin Bermek’in Kurucu Başkanlığında kurulmuş, kurulduktan sonra her yıl bir bilimsel kongre düzenlemeyi  gelenek haline getirmiştir. Derneğimiz 10.09.1998 tarihinde Bakanlar Kurulu Kararı ile Türk Biyofizik Derneği adını almıştır. Derneğimize kayıtlı üye sayımız 2023 ylı itibari ile 200’ü aşmış bulunmaktadır.

Türk Biyofizik Derneği biyofizik alanındaki iki önemli uluslararası bilimsel federasyonun üyesidir: 1) IUPAB (International Union of Pure and Applied Biophysics), 2) EBSA (European Biophysical Societies’ Association).

Türk Biyofizik Derneği kurucu üyeleri

16.02.1987 yılında Prof. Dr. Engin Bermek, Yrd. Doç. Dr. Rüstem Nurten, Doç. Dr. Sina Gökçe ve Doç. Dr. Demir Tiryaki’nin öncüllüğünde Biyofizik Derneği kuruldu. Dernek merkezi ‘’İstanbul Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı Çapa-İSTANBUL ‘’ oldu.

Prof. Dr. Engin BERMEK               İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Biyofizik Bilim Dalı, İSTANBUL.

Doç. Dr. Demir TİRYAKİ                İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Biyofizik Bilim Dalı, İSTANBUL.

Doç. Dr. Sina GÖKÇE                     İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Biyofizik Bilim Dalı, İSTANBUL.

Doç. Dr. Salih ÇELİK                       Dicle Üniversitesi, Nükleer Tıp Anabilim Dalı, DİYARBAKIR.

Doç. Dr. İlhami DEMİREL              Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyofizik Bilim Dalı, KONYA.

Doç. Dr. Çiğdem ÖZESMİ              Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı, KAYSERİ.

Yrd.Doç.Dr. Rüstem NURTEN      İstanbul Üniversitesi, İstanbul Tıp Fakültesi, Biyofizik Bilim Dalı, İSTANBUL.

Dr. Kıymet SALBAŞ                        Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kardiyoloji Araştırma Merkezi, ANKARA.

Türk Biyofizik Derneği Genel Kurulu’nun 30 Eylül 2010 tarihli toplantısında alınan önemli kararlar.

Türk Biyofizik Derneği’nin Değerli Üyeleri, Turk Biyofizik Derneği’nin Aydın-Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı’nın işbirliği ve ev sahipliği ile düzenlediği 22. Ulusal Biyofizik Kongresi 28 Eylül -1 Ekim 2010 tarihleri arasında Adnan Menderes Üniversitesi Kongre Merkezinde çok başarılı bir şekilde gerçekleşti. Zaman darlığına rağmen, oldukça başarılı bir kongre düzenlenmesinde emeği geçen Doç. Dr. Mehmet Dinçer Bilgin ve çalışma arkadaşlarına teşekkür ederiz. Dernek Tüzüğümüz gereği iki yılda bir yapmak zorunda olduğumuz Olağan Genel Kurul Toplantımızı da kongremiz arasında, 30 Eylül günü yapmış bulunuyoruz. Öncelikle, Genel Kurulumuzca alınan önemli ve Yönetim Kurulumuzu da tüm üyelerimizi de bağlayıcı olması gereken bazı kararları bilgilerinize sunuyorum.

Türk Biyofizik Derneği Genel Kurulu’nun 30 Eylül 2010 tarihli toplantısında alınan bazı önemli kararlar:

 * 2017 yılında yapılacak olan IUPAB kongresinin Türkiye’de yapılması talebi ile bu konuda eski yönetim tarafından şirketle yapılmış olan anlaşmanın onaylanmasına oy birliği ile karar verilmiştir. 

* Sadece, doktorasını biyofizik alanında yapmış veya Üniversitelerarası Kurul tarafından doktorasının biyofizik alanında eşdeğerliği olanların biyofizik anabilim dallarına yardımcı docent olarak atanmalarının ve doçentlik sınavını biyofizik alanıda vermiş olanların biyofizik anabilim dallarına doçent veya professor olarak atanmalarının uygun olduğuna dair ilke kararı alınmıştır. 

Türk Biyofizik Derneği’nin Değerli Üyeleri, 

Bildiğiniz gibi Genel Kurul’un bir işlevi de iki yıl için görev yapacak olan Dernek yönetim organlarını oluşturmaktır. Genel Kurulumuz liste halinde oylamayı kabul etmiş, önerilen tek listede adları geçen Prof. Dr. M. Salih Çelik, Prof. Dr. Ferit Pehlivan, Prof. Dr. Necla Öztürk, Prof. Dr. Rüstem Nurten, Prof. Dr. M. Can Akyolcu, Prof. Dr. Nurten Erdal, Prof. Dr. Nizamettin Dalkılıç yönetim kurulu’na seçilmişlerdir.

Türk Biyofizik Derneği Yönetim Kurulu Kararları 

* Yayın Kolu’nun tüzüğümüzde belirtildiği üzere, Başkan Prof. Dr. Ferit Pehlivan, Genel Sekreter Prof. Dr. Necla Öztürk ve Üye Prof. Dr. Nizamettin Dalkılıç’tan;
Sosyal Faaliyet Kolunun ise Üye Prof. Dr. Nurten Erdal’dan oluşmasına,

* Yurtdışı bilimsel kuruluşlarla ilişkilerin olumlu bir yolda giderek artması nedeni ile “Yurtdışı Bilimsel Kuruluşlarla İlişkiler Kolu” adı ile bir kol kurulmasına ve bu kol faaliyetlerinin 2. Başkan Prof. Dr. Rüstem Nurten ve Üye Prof. Dr. M. Salih Çelik tarafından yürütülmesine karar verilmiştir.

Genel Kurulumuzun direktifleri doğrultusunda biri “Biyofizik Eğitimi” ile ilgili, diğeri “Biyofiziğin Akademik Değer ve Standartları” ile ilgili iki ayrı komisyonu oluşturma çalışmalarımız sürmektedir.

Yılda üç sayı olarak yayınlarken sürdüremediğimiz Bültenimizi yeniden canlandırmayı ve elektronik ortamda sürdürmeyi düşünüyoruz. Eski sayıları da tamamlama projemi Aralık ayına yetiştireceğimiz ilk sayıda ayrıntılı olarak anlatacak ve sizlerden yardım isteyeceğim. Bazı olaylar, üyelerimiz arasında daha kısa zaman aralıkları ile iletişim kurma ve bilgi paylaşma gereğini artırıyor. Bültenimizin bu amaca yönelik önemli işlev göreceğine inanıyorum.

Türk Biyofizik Derneği’nin Değerli Üyeleri,

Bizlere güven duyarak yönetime seçtiğiniz için, Yönetim Kurulumuz adına sizlere teşekkür ederim. Önceki Yönetim Kurullarımıza ve Başkanlarına da topluluğumuza kattıkları değerler için tüm üyelerimiz adına şükranlarımızı sunarım. Derneğimizin Kurucu Başkanı ve Onursal Başkanımız Prof. Dr. Engin Bermek’in engin hoşgörüsünün, önceki başkanlarımızdan Prof. Dr. Pekcan Ungan’ın ilkeli olma duruşunun, bir önceki başkanımız Prof. Dr. M. Salih Çelik’in uluslararası girişimciliğinin izleyicisi olmaya çalışacağız.
Sevgi ve saygılar sunarım.
Prof. Dr. Ferit Pehlivan
Türk Biyofizik Derneği Yönetim Kurulu Başkanı

Türk Biyofizik Derneğinde görev alan başkanlar

• Prof. Dr.ENGİN BERMEK (1987-1998)
• Prof. Dr.PEKCAN UNGAN  (1998-2006)
• Prof. Dr.SALİH ÇELİK  (2006-2010)
• Prof. Dr. FERİT PEHLİVAN  (2010-2014)
• Prof. Dr.RÜSTEM NURTEN (2014-2016)
• Prof. Dr. MEHMET CAN AKYOLCU    (2016-2018)
• Prof. Dr.BEKİ KAN   (2018-2021)
• Prof. Dr.CEMİL SERT   (2021-2023)
• Prof. Dr.IŞIL ALBENİZ    (2023-